حجّ و عُمره

قسمتي از دعاي عرفه زين العابدين (ع)

اَللَّهُمَّ هَذَا يَوْمُ عَرَفَةَ يَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ كَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ ، نَشَرْتَ فِيهِ رَحْمَتَكَ ، وَ مَنَنْتَ فِيهِ بعَفْوِكَ ، وَ أَجْزَلْتَ فِيهِ عَطِيَّتَكَ ، وَ تَفَضَّلْتَ بهِ عَلَى عِبَادِكَ .

... وَ اجْعَلْ بَاقِيَ عُمُرِي فِي الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ ، يَا رَبَّ الْعَالَمِينَ ، وَ صَلَّى اللهَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبينَ الطَّاهِرِينَ ، وَ السَّلَامُ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ أَبَدَ الْآبِدِينَ .

صحيفه سجّاديّه ، قسمتي از دعاي 47 ، عرفه

بارالها ، اين روزِ عرفه روزي است كه آن را تشريف بخشيده­ اي و گرامي داشته­ اي و عظمت داده ­اي ، رحمتت را در آن گُسترده ­اي ، و عفوت را در آن اِنعام فرموده­ اي و عطايت را در آن فراوان كرده ­اي و به وسيله آن بر بندگانت تفضّل نموده­ اي .

... و بازمانده عمرم را براي طلبِ خشنودي خود ، در حجّ و عُمره قرار ده . اي پروردگارِ جهانيان . و خداي رحمت فرستد بر محمّد و آلِ او كه پاكيزگان و پاكانند ، و جاودانه سلام بر او و ايشان باد .

قسمتي از دعاي عيدِ قربان زين العابدين (ع)

اَللَّهُمَّ هَذَا يَوْمٌ مُبَارَكٌ مَيْمُونٌ وَ الْمُسْلِمُونَ فِيهِ مُجْتَمِعُونَ فِي أَقْطَارِ أَرْضِكَ يَشْهَدُ السَّائِلُ مِنْهُمْ وَ الطَّالِبُ وَ الرَّاغِبُ وَ الرَّاهِبُ‏ وَ أَنْتَ النَّاظِرُ فِي حَوَائِجِهِمْ فَأَسْأَلُكَ بجُودِكَ وَ كَرَمِكَ وَ هَوَانِ مَا سَأَلْتُكَ عَلَيْكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ...

  بار خدايا ، امروز روزى مبارك است و خجسته و مسلمانان در اقطار زمين تو گردهم آمده ‏اند . برخى سائلانِ آمرزش تواند ، برخى طالبانِ نعمت تو ، جمعى با دلى پر شوق و اميد و جمعى ترسان و لرزان‏ و تو در نيازمنديشان مى ‏نگرى . پس ، از تو مى ‏خواهم به جود و كرمت و آسان بودن خواهش من در نزد تو كه بر محمّد و خاندان او درود فرستى .

يَا رَبِّ يَا رَبِّ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِكْرَامِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ‏ وَ اسْتَجِبْ لِي جَمِيعَ مَا سَأَلْتُكَ وَ طَلَبْتُ إِلَيْكَ وَ رَغِبْتُ فِيهِ إِلَيْكَ وَ أَرِدْهُ وَ قَدِّرْهُ وَ اقْضِهِ وَ أَمْضِهِ‏ وَ خِرْ لِي فِيمَا تَقْضِي مِنْهُ وَ بَارِكْ لِي فِي ذَلِكَ وَ تَفَضَّلْ عَلَيَّ بهِ وَ أَسْعِدْنِي بمَا تُعْطِينِي مِنْهُ‏ وَ زِدْنِي مِنْ فَضْلِكَ وَ سَعَةِ مَا عِنْدَكَ فَإِنَّكَ وَاسِعٌ كَرِيمٌ وَ صِلْ ذَلِكَ بخَيْرِ الْآخِرَةِ وَ نَعِيمِهَا يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ .

اى پروردگارِ من ، پروردگارِ من ، اى خداى مهربان ، اى خداى بخشنده ، اى صاحبِ جلالت و بزرگوارى ، بر محمّد و خاندانِ او درود بفرست و همه آنچه را از تو خواسته ‏ام و از تو طلبيده‏ ام و براى آن روى به تو آورده ‏ام اجابت كن . آن را براى من بخواه و مقدّر كن و حُكم كن و روا دار . و خيرِ مرا قرار ده در آنچه از خواسته‏ هايم بر مى ‏آورى و مرا در آن بَرَكَت دِه و بدان بر من تفضّل نماى و در آنچه مرا عطا مى ‏كنى نيكبختم گردان‏ و براى من در فضل و احسانِ خود بيفزاى ، كه تو توانگر و بخشاينده ‏اى ، و آن را به خير و نعمت آخرتم بپيوند ، يا ارحم الراحمين .

صحيفه سجّاديّه ، قسمتي از دعاي 48 ، عيد اَضحي

پاسخ امام علي (ع) در باره زيورِ كعبه

نهج البلاغه ، حکمت 270 :وَ رُوِيَ أَنَّهُ ذُكِرَ عِنْدَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ فِى أَيَّامِهِ حَلْيُ الْكَعْبَةِ وَ كَثْرَتُهُ فَقَالَ قَوْمٌ لَوْ أَخَذْتَهُ فَجَهَّزْتَ بهِ جُيُوشَ الْمُسْلِمِينَ كَانَ أَعْظَمَ لِلْأَجْرِ وَ مَا تَصْنَعُ الْكَعْبَةُ بالْحَلْيِ فَهَمَّ عُمَرُ بِذَلِكَ وَ سَأَلَ عَنْهُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ [ عليه السّلام ] فَقَالَ [ عليه السّلام ] :

إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ أُنْزِلَ عَلَى النَّبيِّ ص وَ الْأَمْوَالُ أَرْبَعَةٌ أَمْوَالُ الْمُسْلِمِينَ فَقَسَّمَهَا بَيْنَ الْوَرَثَةِ فِى الْفَرَائِضِ وَ الْفَيْ‏ءُ فَقَسَّمَهُ عَلَى مُسْتَحِقِّيهِ وَ الْخُمُسُ فَوَضَعَهُ اللهُ حَيْثُ وَضَعَهُ وَ الصَّدَقَاتُ فَجَعَلَهَا اللهُ حَيْثُ جَعَلَهَا وَ كَانَ حَلْيُ الْكَعْبَةِ فِيهَا يَوْمَئِذٍ فَتَرَكَهُ اللهُ عَلَى حَالِهِ وَ لَمْ يَتْرُكْهُ نِسْيَاناً وَ لَمْ يَخْفَ عَلَيْهِ مَكَاناً فَأَقِرَّهُ حَيْثُ أَقَرَّهُ اللهُ وَ رَسُولُهُ ، فَقَالَ لَهُ عُمَرُ : « لَوْلَاكَ لَافْتَضَحْنَا . » وَ تَرَكَ الْحَلْيَ بِحَالِهِ .

[ و گفته­ اند که در روزگارِ خلافتِ عُمَر بن خطّاب از زیورِ کعبه و فراوانی آن نزدِ وی سخن رفت ، گروهی گفتند : اگر آن را به فروش رسانی و به بهایش سپاهِ مسلمانان را آماده گردانی ثوابش بیشتر است . کعبه را چه نیاز به زیور است ؟ عُمَر قصدِ چُنین کار کرد و از امیرالمؤمنین پرسید : فرمود : ]

« قرآن بر پیامبر (ص) نازل گردید و مالها چهار قِسم بود :

ـ مالهای مسلمانان که آن را به سهم هر یک میان میراث ­بَران قِسمت نمود .

ـ و غنیمتِ جنگی که آن را بر مستحقّانش توزیع فرمود .

ـ و خُمس که آن را در جایی که باید نهاد .

ـ و صَدَقات که خدا آن را در مصرفهای مُعَیّن قرار داد .

در آن روز کعبه زیور داشت و خدا آن را بدان حال که بود گذاشت . آن را از روی فراموشی رها ننمود و جایش بر خدا پوشیده نبود . تو نیز آن را در جایی بنِه که خدا و پیامبر او مقرّر فرمود . عُمَر گفت : « اگر تو نبودی رسوا می شدیم . » و زیور را به حالِ خود گذارد . »

سفارش امام علي (ع) به فرزندانش

أُوصِيکُمَا بتَقْوَی اَللهَ ...

وَ صَلاَحِ ذَاتِ بَيْنِکُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ جَدَّکُمَا ص يَقُولُ صَلاَحُ ذَاتِ اَلْبَيْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ اَلصَّلاَةِ وَ اَلصِّيَامِ .

اَللهَ اَللهَ فِی اَلْأَيْتَامِ فَلاَ تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لاَ يَضِيعُوا بحَضْرَتِکُمْ .

وَ اَللهَ اَللهَ فِی جِيرَانِکُمْ فَإِنَّهُمْ وَصِيَّهُ نَبيِّکُمْ مَا زَالَ يُوصِی بهِمْ حَتَّی ظَنَنَّا أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُمْ .

وَ اَللهَ اَللهَ فِی اَلْقُرْآنِ لاَ يَسْبقُکُمْ بالْعَمَلِ بهِ غَيْرُکُمْ .

وَ اَللهَ اَللهَ فِی اَلصَّلاَةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دِينِکُمْ .

وَ اَللهَ اَللهَ فِی بَيْتِ رَبِّکُمْ لاَ تُخَلُّوهُ مَا بَقِيتُمْ فَإِنَّهُ إِنْ تُرِکَ لَمْ تُنَاظَرُوا .

وَ اَللهَ اَللهَ فِی اَلْجهَادِ بأَمْوَالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ وَ أَلْسِنَتِکُمْ فِی سَبِيلِ اَللهِ . ...

وصيّتی از آن حضرت ( ع)به حسن و حسين عليهما السّلام هنگامی که ضربت خورد .

شما را سفارش مي­ كنم به ترسيدنِ از خدا ...

و آشتی با يكديگر که من از جدّ شما ( صلّی الله عليه و آله ) شنيدم که می ‏گفت : آشتی دادن ميانِ مردمان بهتر است از نماز و روزهساليان .

خدا را ! خدا را ! درباره يتيمان . آنان را گاه گرسنه و گاه سير مَداريد و نزدِ خود ضايعشان مگذاريد .

خدا را ! خدا را ! همسايگان را بپاييد كه ، سفارش شده پيامبر(صلّی الله عليه و آله ) شمايند . پيوسته درباره آنان سفارش می ­فرمود ، چُنانكه که گمان بُرديم براي آنان ارثي معيّن خواهد نمود .

خدا را ! خدا را ! درباره قرآن ، مبادا ديگري بر شما پيشي گيرد در رفتار به حُكم آن .

خدا را ! خدا را ! درباره نماز ، که نماز ستونِ دينِ شماست .

خدا را ! خدا را ! در حقِّ خانه پروردگارتان . آن را خالي مَگذاريد چَندانكه در اين جهان ماندگاريد كه اگر ( حُرمت ) آن را نگاه نداريد به عذابِ خدا گرفتاريد .

خدا را ، خدا را ، درباره جهاد در راهِ خدا به مالهاتان و جانهاتان و زبانهاتان .

[ نهج البلاغه ، ترجمه مرحوم شهیدی ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ، چاپ ششم ، 1373 ]

نكته :

ـ امام سجّاد عليه السّلام دعا كرده است كه مابقي عُمرش در حجّ و عُمره بگذرد .

ـ امام علي عليه السّلام فرموده است هر كدام از مواردِ زير ، حُكمي جداگانه دارد و نبايد يكي را فداي ديگري كرد . ( اِرث ، غنيمتِ جنگي ، خُمس ، صدقات ، زيورِ كعبه )

ـ امام علي عليه السّلام در باره مواردِ زير هُشدار داده است كه مبادا فرو نهاده شود . ( يتيمان ، همسايگان ، قرآن ، نماز ، خانه پروردگار ، جهاد در راهِ خدا به مال و جان و زبانِ خود )

پرسش : آيا حجّ يا عُمره فقط بايد يك بار انجام گيرد و هزينه آن را براي درماندگان صرف كرد يا هر كدام حُكم خود را دارند ؟

علی شاهرخ با مرحوم پدرش